[You must be registered and logged in to see this image.]

Šarić Ive Ante Rade Španac

Rođen je 21. septembra 1913. godine u selu Tribić, Livno,
Bosna i Hercegovina, u siromašnoj seljačkoj porodici.
Osnovnu školu završio je u selu Čukliću. Kad mu je bilo
15 godina, otišao je na rad u Francusku, s još nekoliko
svojih vršnjaka ispod Kamešnice. Radeći u mnogim
poduzećima Pariza, aktivno je učestvovao u naprednom
radničkom pokretu. Naročito se isticao neumornim radom
među našim iseljenicima u borbi protiv frankovačkih
elemenata, koji su vrbovali radnike u Pavelićeve ustaše.
Na poslu se isticao kao vrstan i neustrašiv miner.
Kad je, 1936. godine, počeo građanski rat u Španiji, Ante
je, na poziv Komunističke partije Jugoslavije, među
prvima otišao u Španiju da se bori na strani španske
republike, prvo kao borac, a ubrzo zatim kao vodnik u
jednoj od internacionalnih brigada. Učestvovao je u svim borbama brigade. Tri puta je ranjen,
jednom teško, ali nije napuštao bojište. Učestvovao je i u bitkama za obranu Madrida.
Pretpostavlja se da je 1937, godine postao član Komunističke partije Jugoslavije.
Posle poraza snage španske republike i povlačenja internacionalnih brigada, Ante Šarić se
prebacio u Francusku, a krajem 1940, godine u Jugoslaviju. Iskusan revolucionar, nije pošao u
rodni kraj, već je ilegalno boravio u Zagrebu, i ponekad nedaleko od rodnog kraja, u Sinjskoj
krajini i na Kamešnici. Od bliže rodbine jedino je njegov brat Mate znao gdje se nalazi.
Kada je počeo ustanak u Bosni i Hercegovini, Ante je iz Zagreba u grupi došao u Sarajevo, a
odatle je, početkom septembra, upućen u Mostar, i tu raspoređen u partizanski odred na terenu
Konjica. Tu je primio dužnost komandira 1. čete, koja je djelovala na sektoru Bijela kod
Konjica. Rade Španac — tako su ga zvali svi njegovi borci, jer mu pravo ime nisu ni znali,
sve do njegove pogibije — istakao se junaštvom u više borbi protiv Talijana, ustaša, četnika i
Nijemaca. Tako je, početkom oktobra 1941, sa svega 30 boraca u borbi s desetostruko jačim
ustaškodomobranskim
snagama, uspeo održati položaje i razbiti neprijatelja, nanijevši mu
velike gubitke, uz bogat ratni plijen: nekoliko desetina pušaka, veće količine municije i brdski
top. Još veće junaštvo je ispoljio u martu 1942. godine, kada je s desetinom boraca uspeo
odbiti napad nadmoćnijeg neprijatelja i nanijeti mu teške gubitke. Ante Šarić je bio vrstan
strijelac, odličan drug i rukovodilac — pravi partizanski komandir. On je u najkritičnijim
trenucima bio vrlo priseban i tako istančanog sluha da je točno znao ocijeniti pravi trenutak
kad valja krenuti u odlučni juriš.
U junu 1942. godine njegovu su četu u školi u Bijeloj opkolili četnici. Vođena je krvava
borba. Hrabri komandir je uspješno odbijao svaki napad neprijatelja. Četnici su se potajno
nadali da će se partizani predati, jer im je ponestalo municije. U trenutku kada su povici na
predaju bili najglasniji, Ante je na čelu svojih hrabrih boraca izvršio juriš s bombama — i
uspeo je da se probije, nanijevši četnicima velike gubitke. Posle ove borbe, četa Rada španca
priključila se ostalim dijelovima Konjičkog bataljona na brdu Tisovići, odakle je krenuo u
Prozor, gdje se priključio grupi proleterskih brigada pod neposrednom komandom Vrhovnog
štaba.
446
Posle oslobođenja Livna i cijelog njegovog kraja, Ante je, prvi put od odlaska u Francusku,
posjetio svoje roditelje u selu Tribiću.
Kada je formirana 10. hercegovačka brigada, 10. augusta 1942. godine, u Šujici, Rade je ostao
na dužnosti komandira čete i učestvovao u svim borbama brigade.
Početkom novembra 1942. godine, kada je u 10. hercegovačku ušao i livanjski bataljon
„Vojin Zirojević", Rade Španac je kao komandir čete toga bataljona učestvovao u više borbi,
a zatim i u IV neprijateljskoj ofanzivi. Naročito junaštvo pokazao je u borbama oko Konjica,
krajem februara i prvih dana marta 1943. godine. U tim borbama, kao komandir Zaštitne —
prateće čete, vesto komandirajući teškim oružjem, odbijao je napade višestruko brojnijeg
neprijatelja. Neprijatelj je uporno jurišao, ali za Antinog života nije uspeo zauzeti položaje
partizanskih snaga. Obilazeći položaje svoje čete zajedno s političkim komesarom Karlom
Batkom, obojica su poginuli od avionske bombe — jedan pored drugoga, komandir i
komesar. „Silni Rade" kako su ga nazivali njegovi drugovi iz 10. hercegovačke
brigade, pao je na istom mjestu gdje je, godinu dana prije, uspješno odbijao napade Talijana i
ustaša.
Narodnim herojem proglašen je 20. decembra 1951. godine.