[You must be registered and logged in to see this image.]

Vukmanović Nikole Svetozar
Tempo

Rodio se 3. augusta 1912. godine u selu Podgoru, Bar,
Crna Gora.
Pripada onoj generaciji istaknutih jugoslovenskih
komunista koja se, od sredine tridesetih godina, nalazi u
središtu borbe revolucionarnog radničkog pokreta, a
kasnije na čelu narodnooslobodilačke borbe i poslijeratne
socijalističke izgradnje u Jugoslaviji. Tempo je čovjek
borbena duha, raznovrsnih, eruptivnih ideja i
revolucionarnog cilja, do kojeg se stiže samo nepoštenom
borbom.
Osnovnu školu završio je u Podgoru, gimnaziju na Cetinju,
a Pravni fakultet 1935. u Beogradu. Posle završetka
studija, bio je profesionalni politički radnik, revolucionar.
Odmah posle upisa na Pravni fakultet, uključuje se u borbu naprednog studentskog pokreta na
Beogradskom univerzitetu. Isticao se borbenošću u studentskim štrajkovima i
demonstracijama i u akcijama radničke klase u Beogradu.
Član je SKOJa
od 1932, a KPJ od 1933. godine. Kao član Akcionog odbora studentskog
pravničkog društva, a od novembra 1934, jedan je od organizatora i vrlo aktivnih
rukovodilaca borbe napredne studentske omladine protiv nacionalističkih studentskih
udruženja, jedan je od organizatora i aktivnih učesnika velikih studentskih štrajkova na
Beogradskom univerzitetu 1935. i 1936. godine. Zbog učešća u organiziranju štrajkova
studenata Beogradskog univerziteta, januarafebruara
1935, bio je zatvoren u koncentracioni
logor u Višegradu (od 4. februara do 20. marta 1935). Posle izlaska iz logora, radio je, u toku
leta 1935, na formiranju partijskih organizacija u Crnoj Gori. Od jeseni 1935, Kao član MK
SKOJa
za Beograd, angažirao se u političkom radu sa studentskom i radničkom omladinom i
u organiziranju štrajkova i drugih akcija beogradskih radnika i studenata. Posle odsluženja
vojnog roka, u školi rezervnih oficira u Subotici, sredinom 1937. ponovo odlazi na partijski
rad u Crnu Goru, za instruktora pri PK KPJ. Posle povratka u Beograd, početkom 1938.
godine, bio je kratko u zatvoru, a zatim je izabran za člana MK KPJ za Beograd, a juna 1939.
i za člana PK KPJ za Srbiju. Od tada do rata 1941, po zadatku PK KPJ za Srbiju i CK KPJ,
radio je na širenju mreže partijskih ćelija u Srbiji i Makedoniji, kao i organizaciji partijske
tehnike: organizirao je štampanje letaka, ilegalnih partijskih listova i drugog partijskog
materijala. Od CK KPJ bio je zadužen da organizira štampanje i rasturanje ilegalnog
materijala u Srbiji, Vojvodini, Makedoniji, Kosovu i Metohiji, Crnoj Gori i Bosni i
Hercegovini. Po zadatku CK KPJ, od augusta 1939. radio je u Makedoniji, kao partijski
instruktor, a u ljeto 1940, kao instruktor PK KPJ za Srbiju, i u unutrašnjosti Srbije: u Nišu,
Zaječaru i rudnicima istočne Srbije. U jesen 1940, kao delegat CK KPJ, prisustvuje
Pokrajinskoj konferenciji KPJ za Makedoniju.
Do 1941. više puta je hapšen i proganjan, i 5 puta izvođen pred Sud za zaštitu države. Na
policiji i na Sudu dobro se držao. Zbog progona i hapšenja, živio je često u ilegalnosti.

Na V pokrajinskoj konferenciji KPJ za Srbiju, juna 1940, izabran je za člana PK i delegata za
V zemaljsku konferenciju KPJ. Na ovoj konferenciji KPJ, oktobra 1940. u Zagrebu, podnio je
izvještaj o stanju partijske tehnike i bio izabran za člana CK KPJ. Tada je i dobio nadimak
Tempo. Govoreći o dinamičnosti političkih događaja na koje komunisti, a posebno partijska
štampa i ilegalna partijska tehnika, moraju blagovremeno reagirati i o tome obavještavati
mase radnika i građana, Vukmanović je često isticao potrebu bržeg tempa političkog rada.
Uzimajući riječ odmah posle toga, drug Tito je naglasio da je ..... ono što je ovdje o tempu
rada govorio drug iz Beograda, onaj drug Tempo, veoma je važno za naše kadrove..." Poslije
toga, i drugi delegati konferencije, a kasnije i njegovi drugovi s kojima je radio, nazvali su ga
Tempo. To će biti njegovo ilegalno ime kojim se služio u političkom radu do rata i u toku
NOB. Pod tim imenom znali su ga vojni štabovi i partijska rukovodstva u cijeloj zemlji, a van
naše zemlje kao generala Tempa.
Neposredno pred početak rata 1941, radio je u Beogradu, na organiziranju i tehničkom
opremanju ilegalnih partijskih štamparija PK KPJ za Srbiju i CK KPJ. Bio je jedan od
organizatora i rukovodilaca velikih demonstracija i manifestacija u Beogradu, 27. marta 1941.
On je jedan od onih komunista koji su tog dana masi demonstranata držali rodoljubive i
revolucionarne govore.
Posle kapitulacije Kraljevine Jugoslavije, nastavio je rad na organiziranju štamparija CK KPJ
(na Banjičkom vencu i Avalskom drumu). U toku leta 1941, dok je okupator provodio teror a
ustanak se širio, gradovi i sela bili su zasuti hiljadama letaka i proglasa CK KPJ, s pozivom na
ustanak, štampanih u štampariji CK KPJ koju je organizirao Tempo.
Prisustvovao je istorijskoj sjednici Politbiroa CK KPJ 4. jula 1941, na kojoj je donijeta odluka
o početku oružanog ustanka u Jugoslaviji. Od tada do kraja NOR, po zadatku CK KPJ i VŠ, u
raznim krajevima Jugoslavije obavljao je istaknute vojne i političke dužnosti. Kao delegat GŠ
NOPOJ i opunomoćeni delegat CK, odlazi u BiH. Pod njegovim rukovodstvom, 13. jula
1941. održan je sastanak PK KPJ u BiH, na kome je prenio direktivu CK KPJ o početku
općenarodnog ustanka i razvoju oružane borbe prema uslovima
u pojedinim pokrajinama
BiH. Učestvovao je u donošenju najvažnijih odluka i rješavanju mnogih pitanja iz političke
djelatnosti rukovodstva KPJ i vođenju oružane borbe u prvim mjesecima ustanka u BiH,
naročito u istočnoj Bosni.
Na Savjetovanju u Stolicama (26. septembra 1941) postavljen je za komandanta Glavnog
štaba BiH, i izabran za člana Vrhovnog štaba NOV i POJ. Na političkom radu u BiH ostao je
sve do kraja 1942, kada je, po odluci CK KPJ i VŠ, upućen na politički rad u Makedoniju.
Kao opunomoćeni delegat CK i VŠ, dobio je zadatak da u južnim pokrajinama Jugoslavije
organizira i ojača partijska rukovodstva, pomogne oživljavanje oružane borbe i organiziranje
partizanskih odreda, brigada i narodne vlasti. Pružio je veliku pomoć stvaranju, razvoju i radu
KP Makedonije, NOV i POM, narodne vlasti i Narodnog fronta. Oslobodilački pokret u
Makedoniji, na Kosovu i Metohiji i na jugu Srbije u 1943. i 1944. godini naglo je jačao i
postajao masovniji. Formirani su partizanski odredi i brigade a potom divizije i korpusi, koji
su uspješno vodili borbu protiv njemačkog i bugarskog okupatora, protiv četnika i balista.
Pored toga, Vukmanović je odlazio u Grčku i Albaniju, uspostavio veze s Bugarskom
radničkom partijom i održavao veze i sastanke s predstavnicima centralnih komiteta i glavnih
štabova ovih zemalja zbog jačanja, povezivanja i koordinacije oslobodilačke borbe balkanskih
naroda.

Iz Makedonije prebacio se, sredinom 1944, preko Barija (Italija), na Vis, gdje je na sastanku
Politbiroa CK KPJ i VŠ konstatirano da je Tempo veoma uspješno obavio sve postavljene
zadatke CK i VŠ u Makedoniji i na Kosovu i Metohiji. Posle toga, vratio se ponovo na
partijski rad u Makedoniju, gdje je ostao do novembra 1944, kada se, na poziv CK KPJ, vraća
u oslobođeni Beograd.
Posle oslobođenja zemlje, Svetozar Vukmanović je bio načelnik Glavne političke uprave JNA
i pomoćnik ministra za narodnu obranu (1945—1948), ministar rudarstva Vlade FNRJ,
predsjednik Savjeta za energetiku i ekstraktivnu industriju Vlade FNRJ, predsjednik Savjeta
za industriju Vlade FNRJ, od 1953. predsjednik Privrednog savjeta SIV i potpredsjednik SIV
(1954—1958), a zatim član Izvršnog odbora SUBNORa
Jugoslavije i predsjednik Centralnog
veća Saveza sindikata Jugoslavije (1958—1967). Bio je član Savjeta za narodnu obranu j član
Izvršnog odbora Saveznog odbora SSRNJ. Od 1945. do aprila 1969. biran je za poslanika
Savezne skupštine svih saziva.
Na V kongresu KPJ 1948. izabran je za člana CK KPJ i kandidata za člana Politbiroa CK, od
1952. član je Izvršnog komiteta SKJ, a od oktobra 1966. član je Predsjedništva CK KPJ. Na
svim poslijeratnim kongresima KPJ (SKJ) do IX biran je u CK SKJ.
Aktivno se bavi publicističkim i teorijskim radovima, i suradnik je više listova i časopisa.
Pored brojnih priloga u domaćim i stranim listovima i časopisima, dosad je objavio sljedeća
dijela: ,,0 narodnoj revoluciji u Grčkoj", „Ekonomski problemi Jugoslavije", „Sindikati u
novim uslovima" I, II, III, IV i V knjiga, „Problemi poljoprivrede", „Privredni razvoj i
socijalistička izgradnja" (1948—1958), memoare „Revolucija koja teče", l—II, kao i studiju
„Borba za Balkan".
Bio je član je Savjeta Federacije.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941, ordena jugoslovenske velike zvijezde i drugih visokih
domaćih i stranih odlikovanja.
Narodnim herojem proglašen je 20. decembra 1951. godine.